Lees hier de samenvatting en de meest belangrijke oefenvragen van De geschiedenis van de democratische rechtsstaat in Nederland | 9781111111 | Daphne van Manen

• 1 Het denken over staat en onderdanen 500 v. Chr

  Dit is een preview. Er zijn 9 andere flashcards beschikbaar voor hoofdstuk 1
  Laat hier meer flashcards zien

• Waarom heeft Rome geen democratisch bestuur gekend ondanks de aanwezigheid van de volksvergadering?

  - 550 v. Chr. Bevolking in Rome in opstand tegen koning, kwam een bestuur onder leiding van jaarlijks gekozen conuls: een res publica (gemeenschappelijke zaak)
  - macht in de handen van senaat, die bestond uit leden van de rijkste Romeins families
  - het was een oligarchie (regering van kleine groep rijken) 
  - er was ook een volksvergadering alleen hadden die bijna geen invloed

• Leg het streven van vorsten tijdens de late Middeleeuwen om hun gezag te herwinnen over de adel uit aan de hand van de verschillende afloop van dit proces in een aantal staten

  - volksverhuizingen in Europa zorgden mede voor ondergang West-Romeinse Rijk vanaf 476 n. Chr. 
  - Franken stichtten koninkrijk in Gallië, Frankische vorsten proberen controle over hun gebied dmv. Geven van leen (ambt of land) tegen trouw: leenstelsel/ feodalisme
  - bijv. Karel de Grote, veel macht-> lenen gebieden/ ambt aan leenmannen
  - Engelse koning 1215 gedwongen Magna Carta tekenen: contract dat koning geen financiële beslissingen mag nemen zonder instemming van leenmannen (het parlement)
  - Franse koning verkleinde macht van adelen door opbouw van leger (dmv. Belasting) en zijn macht neemt steeds meer toe, daardoor verzet: bijv. In Bourgondië Staten-Generaal (vergadering van vertegenwoordigers) 

• Machiavelli (Italiaan/ Florentijns) 1469- 1527

  - tijdens Renaissance, beïnvloedt door humanisme
  - rijke staatsstaten in Noord- Italië (Florence en Siena) staan elkaar met regelmaat naar het leven, kooplieden regeren dmv. Van corruptie (misbruik maken van macht)
  
  - vanwege corrupte situatie, tijdelijk alleenheerser nodig volgens hem
  - sluwe (vos) en krachtige (leeuw) heerser
  - motto: het doel heiligt de middelen (liever goedgeregelde tirannie dan slechtgeorganiseerde volksinspraak die vaak ook nog "nep" is)
  - il Principe (de heerser, boek van hem)

• 1.1 Karl Marx

  Dit is een preview. Er zijn 2 andere flashcards beschikbaar voor hoofdstuk 1.1
  Laat hier meer flashcards zien

• Splitsing eind 19e eeuw

  COMMUNISTEN
  
  - houden vast aan de proletarische revolutie als middel van machtsovername en tot stand brengen van heilstaat 
  - geen vertrouwen in de kracht van de democratie
  - antimilitaristisch, zien oorlog als ultiem misbruik van het proletariaat voor kapitalistische doelen
  - 1 mei parade
  
  SOCIAALDEMOCRATEN
  - door de steeds verdergaande uitbreiding van het kiesrecht ontsta geloof in een parlementaire proletarische revolutie: via het stemrecht
  - houden zich vast aan democratie
  - Pacifistisch, tegen onderlinge stijd tussen staten omdat dit de internationale beweging stoort
  - vieren ieder jaar van harte 1 mei
  - delen rozen uit

• 2 Verlichting en revolutie 1780- 1814

  Dit is een preview. Er zijn 5 andere flashcards beschikbaar voor hoofdstuk 2
  Laat hier meer flashcards zien

• De Republiek in 18de eeuw, economische crisis

  - na 1750 (100 jaar na na Gouden eeuw) economie loopt slecht: 
  - concurrentie van andere landen neemt toe
  - Republiek geen eenheid, daardoor selchte samenwerking (wegen, kanalen, tolgrenzen)
  - vooral in Holland hoge belastingen vanwege kosten voor een reeks oorlogvoeringen
  -  slecht functionerende Stadhouders (Willem IV en V) 
  - 4 kostbare oorlogen met Engeland
  
  GEVOLGEN
  - winst uit handels steeds minder
  - armoede neemt toe- verpaupering 
  - rijke regenten leiden luxeleven ten koste van arbeiders, wat leid tot opstand van middelstand en boeren 

• Koning van Pruisen schiet Oranje te hulp

  - 1785- 1787: Patriotten krijgen steeds meer invloed op bestuur in de Republiek
  - Willem V kiest in 1787 het hazenpad naar Nijmegen (waar prinsgezinde nog aan macht)
  - Echtgenote Willem V is Wilhelmina van Pruisen
  - Wilhelmina neemt het heft in handen (als zus van een koning) en gaat op weg naar Den Haag, wil eerherstel voor haar man
  - gegijzeld door patriotten (onderweg bij Goejanverwellesluis)
  - Koning van Pruisen (broer van Wilhelmina) stuurt zijn leger richting de Republiek, neemt wraak 
  - 1787 wetten in Holland teruggetrokken
  - Patriotten vluchten naar Frankrijk, waar later de Franse revolutie plaatsvind

• Democratie van korte duur

  - 1799 Frankrijk wordt dictatuur onder leiding van Napoleon (vanaf 1804 keizer)
  - beëindigt vervolgens ook Bataafse Republiek 
  
  - Bestuur in handen: raadspensionaris Rutger- Jan Schimmelpenninck (1805), later koning Lodewijk Napoleon, broer van Nap.  (1806- 1810)
  - verdeeldheid onder patriotten en bestuurders binnen Bataafse Republiek ?, :centraal door gewestelijke besturen maar raadspensionaris laatste woord
  - Eindeloze discussies leiden tot te weinig actie, vindt Napoleon
  - 1806- 1810: Koninkrijk Holland (Lodewijk Napoleon) totdat Nap. Besluit dat Lod. Niet Franse keizerrijk genoeg ondersteunde 
  - 1810: Nederland wordt een provincie van Frankrijk (departement): met franse wetgeving "Code Civil" -> vertaald " Nederlands Burgerlijk wetboek"

• 3 Koning en parlement 1814-1849

  Dit is een preview. Er zijn 8 andere flashcards beschikbaar voor hoofdstuk 3
  Laat hier meer flashcards zien

• Congres van Wenen 1814/15

  Napoleon wordt definitief verslagen bij Waterloo in 1815
  
  
  Het Congres van Wenen (bijeenkomst van Europese machthebbers) bepaalt dat er ten noorden van Frankrijk een sterke staat/ buffer moet komen (voor geval dat nog zoiets gebeurt)
  
  Groothertogdom Luxemburg aan Huis van Oranje- Nassau in ruil voor erfprovincie Nassau in Pruisen
  
  Daarom: Nederland en België vormen samen het Koninkrijk der Nederlanden (een eenheidstaat in 1815) :
  - Parlement en ministers
  - grondwet
  - Eenheid van staat
  - eerste stappen op weg naar democratie (qua opbouw, verder echt niet!!)
  - Koning blijft het laatste woord houden en mag parlementsleden (indirect) kiezen

• Koning Willem I ??

  
  -  zoon van  stadhouder Willem V (in Engeland)- 1803- 1806 absoluut vorst van Vorstendom Fulda na langdurig leuren bij Napoleon
  -  Koopman- koning: legde de basis voor het oranjefortuin (10 miljoen gulden in 1815, 200 miljoen gulden in 1840)
  - maakte dankbaar gebruik van de ambtenaren die onder Koning Lodewijk Napoleon hadden gediend: nijverheid, infrastructuur, industrialisatie
  - Nederlandse Handelsmaatschappij, handel met Kolonien nieuw leven ingeblazen
  - Iedere woensdagochtend Openbaar Gehoor (spreekuur voor het volk)-> vader van het volk
  - zuinig, povere hofhouding

• 4 Naar een parlementaire democratie 1848- 1914

  Dit is een preview. Er zijn 12 andere flashcards beschikbaar voor hoofdstuk 4
  Laat hier meer flashcards zien

• 1848: grondwet van Thorbecke

  - Censuskiesrecht (toegang tot stemlokaal werd bepaald door de hoogte van de belasting die een persoon bepaald, dus alleen maar rijke mannen)
  - Koninklijke onschendbaarheid, ministers verantwoordelijk
  - Districtenstelsel: stemmers kiezen individuen ipv. Programmas
  - vrijheid van meningsuiting
  - vrijheid van vereniging en vergadering voor iedereen, ook godsdiensten en arbeiders
  - vrijheid van onderwijs
  - scheiding van kerk en staat