Lees hier de samenvatting en de meest belangrijke oefenvragen van De nieuwe mens / druk 1 de culturele revolutie in Nederland rond 1900 | 9789035142916 | Auke van der Woud

• 0 (1)Woord vooraf

  Dit is een preview. Er zijn 1 andere flashcards beschikbaar voor hoofdstuk 0
  Laat hier meer flashcards zien

• Waarom vindt Auke van der Woud het tijd voor een nieuwe kijk op cultuur in de afgelopen anderhalve eeuw?

  Van der Woud vindt het tijd voor een cultuurgeschiedenis die beter aansluit bij de huidige complexe onoverzichtelijke cultuur. Hij pleit voor minder aandacht voor het intellectuele en kunstzinnige

• Welke tegenstellingen ziet Van der Woud tussen de oude en de nieuwe cultuur?

  • De nieuwe cultuur is grenzeloos, vormloos, want vrijheid is haar hoogste principe. Terwijl in de oude cultuur alles veel meer gedicteerd werd door regels en vormelijke principes.
    
  • De nieuwe cultuur stelt materialisme boven ideologie. Iets is pas echt als het fysiek ervaarbaar is. Terwijl in de oude cultuur ook het geestelijk als ‘echt’ werd gezien.
    
  • De nieuwe massacultuur is voor iedereen, ipv alleen voor de elite zoals in de oude cultuur
  • In de nieuwe cultuur is de rol van Amerika en Europa precies omgedraaid.

• 1 (1)De Prothesengod

  Dit is een preview. Er zijn 3 andere flashcards beschikbaar voor hoofdstuk 1
  Laat hier meer flashcards zien

• Als gevolg van moderne natuurwetenschap veranderde de wereld spectaculair: materiële aspecten waren duidelijk, welvaart steeg spectaculair. Er waren ook sociaal-culturele gevolgen. Deze werden niet door iedereen positief ontvangen. Er kon zelfs gesproken worden van een cultuurconflict. Licht dit toe.

  De oude - tot dan dominante - beschaving had een redelijk gesloten en uniform karakter. Een beschaving gebaseerd op tijdloze zekerheden en op waarheden.
  
  De nieuwe cultuur was het tegenovergestelde:
  - open
  - pluriform
  - vormloos
  - fundamenteel onzeker.
  Waarheid was afhankelijk van tijd, plaats en waarnemer      
  
  Bij een confrontatie heeft een open cultuur niets en een gesloten cultuur alles te verliezen. De overgang van een gesloten naar een open cultuur ging daarom niet zonder slag of stoot.

• Hoe ontstaat en ontwikkelt volgens Le Bon een revolutie of hype zich zo massaal?

  Volgens Le Bon komt dat omdat de overdracht via beelden een cruciale functie vervult. Menigten zijn gevoelig voor indringende visuele beelden.  Wie de kunst verstaat om indruk op de verbeeldingskracht van menigten te maken, verstaat de kunst om de menigten te leiden.

• Welke fundamentele eigenschap van de nieuwe cultuur ontdekte Le Bon?

  In de nieuwe cultuur is waarheid - of iets echt of onecht is - niet langer moreel bepaald. Wat meetbaar, weegbaar, tastbaar, fysiek en emotioneel voelbaar, zichtbaar, etc is, is waar.
  
  De werkelijkheid wordt door de nieuwe cultuur dus uitgebreid 
  In de oude cultuur waren echt en onecht direct verbonden met het verschil tussen goed en kwaad.

• Le Bon constateerde in zijn sociaal-culturele studie Psychologie des foules dat het 'tijdperk van de menigte' was aangebroken. Hij beschrijft hoe een massa nivelleert. Wat bedoelt hij daarmee?

  Le Bon legde uit waarom een individu bereidt is eigen meningen los te laten zodra hij of zij in de menigte opgaat, in een grote groep mensen die vreemden voor elkaar zijn. Het individu neemt de mening van de groep over, want in de massa is geen ruimte voor individuele verschillen. -> De massa nivelleert.
  
  Over de massa zegt hij:
  De menigte is suggestibel, impulsief, autoritair, intolerant, houdt meer van illusies dan van waarheden en kan niet zonder leider. Als die leider zich niet aandient, creëert de massa er wel een.

• Wat bedoelt Freud als hij de mens de prothesengod noemt?

  De prothesengod is schepper en tegelijk schepsel van de nieuwe cultuur.
  
  De mens heeft al sinds oude tijden  een ideaal van almacht en alwetendheid voor ogen. Dat ideaal was verankerd in religie en geprojecteerd op goden.
  Met de komst van de natuurwetenschappen en alle nieuwe mogelijkheden die ontstaan, wordt de mens - met behulp van moderne hulpmiddelen - zelf steeds meer in staat dit ideaal zelf te bereiken. Omdat hij daarvoor wel afhankelijk is van zijn hulpmiddelen (die hij als prothesen bedient/gebruikt) noemt Freud hem een prothesesgod.
  
  Overigens betaalt de mens hiervoor een hoge prijs, want gelukkig voelt hij zich niet.

• 2 (2) Rondkijken: het panorama

  Dit is een preview. Er zijn 1 andere flashcards beschikbaar voor hoofdstuk 2
  Laat hier meer flashcards zien

• Welke karakteristieken van de nieuwe cultuur vinden we terug in de panorama's van de late 19e eeuw, behalve het begoochelen van de toeschouwer? Noem er nog twee.

  1. Panorama's waren in de mode. En zoals dat met mode gaat, komt er een tijd dat de massa is uitgekeken. Dit bleek als eerste in London, waar in 1827 het Colosseum werd gebouw speciaal voor panorama's. In 1871 moest het sluiten wegens gebrek aan belangstelling.
  2. De massa nivelleert: op plaatsen waar nieuwe kijkervaringen werden geproduceerd waren rangen en standen minder relevant. Dit bleek bijvoorbeeld toen de sjah van Perzië tijdens zijn bezoek aan Nederland het Amsterdamse panoramagebouw bezocht.

• 4 (2) Droomland: spiegelruiten

  Dit is een preview. Er zijn 2 andere flashcards beschikbaar voor hoofdstuk 4
  Laat hier meer flashcards zien

• Eind 19e eeuw was de opkomst van de etalage. Wat was de reden van deze opkomst?

  Door de komst van massacommunicatie en massamobiliteit volstonden een uithangbord, winkelkast en een goede naam niet langer. Klanten maakten keuzes op basis van eigen waarneming. En er kwamen steeds meer klanten door de winkelstraten. Daarmee werd een fraaie etalage met grote ruiten belangrijk om klanten te lokken.

• Etalages passen uitstekend bij de nieuwe cultuur. Waarom?

  • Visueel: In de moderne wereld is zichtbaarheid cruciaal. Wat niet zichtbaar is bestaat misschien wel niet.
    
  • De buitenkant van de winkel was een communicatiemiddel geworden om de begerige consument naar binnen te lokken. Waarbij de buitenkant voor het eerst belangrijker werd dan de binnenkant van de winkel.
  • De omgeving waarin werd verkocht werd belangrijker dan de koopwaar.
  • Etalages werden modegevoelig, waarbij mode-invloeden uit heel Europa te vinden waren.