Inperking van strafbaarheid
6 belangrijke vragen over Inperking van strafbaarheid
Wat is het verschil tussen rechtvaardigingsgronden en schulduitsluitingsgronden?
- Rechtvaardigingsgronden nemen de wederrechtelijkheid weg
- schulduitsluitingsgronden nemen de verwijtbaarheid weg
Wat is noodweerexces en wanneer is het van toepassing?
- Dubbele causaliteit:
- De hevige gemoedstoestand leidt tot overschrijding van de grenzen van noodweer.
- Die gemoedstoestand is veroorzaakt door de aanranding.
- De hevige gemoedstoestand leidt tot overschrijding van de grenzen van noodweer.
- Intensief: Te fel gereageerd (bijv. slaan met hockeystick bij vuistaanval).
- Extensief: Aanval al voorbij, maar nog een trap uit woede.
- Tardief: Reactie komt ná de aanval, maar nog wel onder invloed van de gemoedsbeweging (HR 1988).
Wat houdt het ontbreken van de materiële wederrechtelijkheid in, en wanneer is dit relevant?
- Ongeschreven rechtvaardigingsgrond → alleen erkend in uitzonderlijke gevallen.
- Enig erkend arrest: Veeartsarrest.
- Veearts handelde in strijd met wet (zieke + gezonde koeien samen),
- maar deed dit met maatschappelijk gewenste reden (versterking immuniteit).
- Veearts handelde in strijd met wet (zieke + gezonde koeien samen),
- Conclusie HR: Geen strafbaarheid → materiële wederrechtelijkheid ontbrak.
- Let op bij tentamens: Bijna nooit toepasbaar in de praktijk; meestal is een andere rechtvaardigingsgrond (zoals noodtoestand) bedoeld.
- Komt alleen in beeld als technisch strafbaar feit leidt tot maatschappelijk juiste uitkomst.
- Hogere cijfers + sneller leren
- Niets twee keer studeren
- 100% zeker alles onthouden
Wat houdt de ongeschreven schulduitsluitingsgrond ‘afwezigheid van alle schuld’ (AVAS) in?
- AVAS = Geen straf zonder schuld (o.a. afgeleid uit art. 39 Sr).
- Voorwaarde: Dader wist niet van strafbaarheid, hóéfde het ook niet te weten én valt niets te verwijten.
- Grondslag: Verontschuldigbare dwaling (rechts- of feiten-dwaling).
- Arresten:
- Melk-en-water: geen verwijt mogelijk.
- Motorpapieren: vertrouwd op gezaghebbend advies (opperwachtmeester).
- Melk-en-water: geen verwijt mogelijk.
- Let op: Informatie moet afkomstig zijn van betrouwbare bron én onderzoek moet zorgvuldig zijn geweest.
- Beoordeling is casuïstisch (per geval door de rechter).
Wat zijn de twee vormen van overmacht in het strafrecht en wanneer zijn ze van toepassing?
- Psychische overmacht (schulduitsluitingsgrond):
- Externe, onweerstaanbare druk dwingt tot strafbaar gedrag.
- Wilsvrijheid ernstig aangetast.
- Geen overmacht bij interne drang (bijv. idealisme of stoornis).
- Voorbeeld: dreiging met geweld richting familie.
- Externe, onweerstaanbare druk dwingt tot strafbaar gedrag.
- Overmacht als noodtoestand (rechtvaardigingsgrond):
- Botsing tussen wettelijke plicht en zwaarwegende maatschappelijke plicht.
- Mag wet overtreden als maatschappelijk belang zwaarder weegt.
- Vereist: acute nood, proportionaliteit, en subsidiariteit.
- Voorbeeld: arts rijdt te hard om iemands leven te redden.
- Botsing tussen wettelijke plicht en zwaarwegende maatschappelijke plicht.
Wanneer sluit een ambtelijk bevel strafbaarheid uit volgens art. 43 Sr?
➤ Niet strafbaar bij uitvoering van bevel van bevoegd gezag.
➤ Rechtvaardigingsgrond.
➤ Geen straf als:
- Bevel te goeder trouw als bevoegd werd gezien; én
- Handeling viel binnen de kring van ondergeschiktheid.
➤ Schulduitsluitingsgrond.
De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:
- Een unieke studie- en oefentool
- Nooit meer iets twee keer studeren
- Haal de cijfers waar je op hoopt
- 100% zeker alles onthouden















