Inperking van strafbaarheid

6 belangrijke vragen over Inperking van strafbaarheid

Wat is het verschil tussen rechtvaardigingsgronden en schulduitsluitingsgronden?

  • Rechtvaardigingsgronden nemen de wederrechtelijkheid weg
  • schulduitsluitingsgronden nemen de verwijtbaarheid weg

Wat is noodweerexces en wanneer is het van toepassing?

Noodweerexces is een schulduitsluitingsgrond bij disproportionele verdediging door een hevige gemoedsbeweging. Vereist:
  • Dubbele causaliteit:
    1. De hevige gemoedstoestand leidt tot overschrijding van de grenzen van noodweer.
    2. Die gemoedstoestand is veroorzaakt door de aanranding.
Drie vormen:
  • Intensief: Te fel gereageerd (bijv. slaan met hockeystick bij vuistaanval).
  • Extensief: Aanval al voorbij, maar nog een trap uit woede.
  • Tardief: Reactie komt ná de aanval, maar nog wel onder invloed van de gemoedsbeweging (HR 1988).

Wat houdt het ontbreken van de materiële wederrechtelijkheid in, en wanneer is dit relevant?

  • Ongeschreven rechtvaardigingsgrond → alleen erkend in uitzonderlijke gevallen.
  • Enig erkend arrest: Veeartsarrest.
    • Veearts handelde in strijd met wet (zieke + gezonde koeien samen),
    • maar deed dit met maatschappelijk gewenste reden (versterking immuniteit).
  • Conclusie HR: Geen strafbaarheid → materiële wederrechtelijkheid ontbrak.
  • Let op bij tentamens: Bijna nooit toepasbaar in de praktijk; meestal is een andere rechtvaardigingsgrond (zoals noodtoestand) bedoeld.
  • Komt alleen in beeld als technisch strafbaar feit leidt tot maatschappelijk juiste uitkomst.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Wat houdt de ongeschreven schulduitsluitingsgrond ‘afwezigheid van alle schuld’ (AVAS) in?

  • AVAS = Geen straf zonder schuld (o.a. afgeleid uit art. 39 Sr).
  • Voorwaarde: Dader wist niet van strafbaarheid, hóéfde het ook niet te weten én valt niets te verwijten.
  • Grondslag: Verontschuldigbare dwaling (rechts- of feiten-dwaling).
  • Arresten:
    • Melk-en-water: geen verwijt mogelijk.
    • Motorpapieren: vertrouwd op gezaghebbend advies (opperwachtmeester).
  • Let op: Informatie moet afkomstig zijn van betrouwbare bron én onderzoek moet zorgvuldig zijn geweest.
  • Beoordeling is casuïstisch (per geval door de rechter).

Wat zijn de twee vormen van overmacht in het strafrecht en wanneer zijn ze van toepassing?

Overmacht is volgens art. 40 Sr een schulduitsluitings- of rechtvaardigingsgrond. Twee vormen:
  1. Psychische overmacht (schulduitsluitingsgrond):
    • Externe, onweerstaanbare druk dwingt tot strafbaar gedrag.
    • Wilsvrijheid ernstig aangetast.
    • Geen overmacht bij interne drang (bijv. idealisme of stoornis).
    • Voorbeeld: dreiging met geweld richting familie.
  2. Overmacht als noodtoestand (rechtvaardigingsgrond):
    • Botsing tussen wettelijke plicht en zwaarwegende maatschappelijke plicht.
    • Mag wet overtreden als maatschappelijk belang zwaarder weegt.
    • Vereist: acute nood, proportionaliteit, en subsidiariteit.
    • Voorbeeld: arts rijdt te hard om iemands leven te redden.

Wanneer sluit een ambtelijk bevel strafbaarheid uit volgens art. 43 Sr?

  • Bevoegd bevel (lid 1):
    ➤ Niet strafbaar bij uitvoering van bevel van bevoegd gezag.
    Rechtvaardigingsgrond.
  • Onbevoegd bevel (lid 2):
    ➤ Geen straf als:
    1. Bevel te goeder trouw als bevoegd werd gezien; én
    2. Handeling viel binnen de kring van ondergeschiktheid.
      Schulduitsluitingsgrond.
  • De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

    • Een unieke studie- en oefentool
    • Nooit meer iets twee keer studeren
    • Haal de cijfers waar je op hoopt
    • 100% zeker alles onthouden
    Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
    Trustpilot-logo